Thứ Sáu, 15 tháng 3, 2013

Một bạn cùng học nghĩ về tôi


Phạm Xuân Vinh người Quảng Trị. Khi tôi ở bộ đội về đi học thì chung một khóa, ở một phòng trong cư xá suốt 4 năm. Vinh là người đọc nhiều, nhớ nhiều, hồi học chúng tôi gọi nó là quyển Bách khoa toàn thư. Tuy vậy, con người Vinh chứa nhiều mâu thuẫn nên khi viết bài (có lẽ do bị giằng xé các mâu thuẫn đó) thường không được điểm cao. Vinh có hai người em là Phạm Xuân Dũng (QRTV) và Phạm Xuân Hùng- tức nhà thơ Từ Dạ Thảo (DVTV) cùng học các khóa sau của khoa mà tôi và Vinh học. Mọi người bảo, ba anh em nhà họ Phạm có thể thành lập được một...Viện Văn học! Hồi đi học, Vinh và tôi thường trò chuyện thâu đêm suốt sáng về nhiều lĩnh vực, nhưng trong cuộc sống Vinh có vẻ như không thích tôi (là tôi nghĩ thế), hay thử tôi (không biết vì sao. Ví như có đêm hai thằng ngồi bàn luận trắng đêm chỉ về các trường phái triết học, có đêm về hội họa...Nó chuẩn bị trước nên quay tôi như thầy giáo quay học sinh). Ra trường, Vinh lên Kontum làm ở Đài PT-TH, sau về làm Thư ký Tòa soạn Tạp chí Cửa Việt và mất như nhân vật trong một cuốn tiểu thuyết Nga mà Vinh hay nói đến. Đây là tờ giấy Vinh phác họa chân dung tôi mà tôi mới tìm được trong kho giấy tờ thời đi học. Hồi đó Vinh viết bằng mực nên đã bị phai nhiều dòng không đọc được. Đây là những dòng chữ của  người quá cố, nhìn mình bất kỳ góc độ nào đều trân trọng, bởi cách nhìn là của từng người. Tôi post lên để giữ tư liệu chứ không có ý gì khác. Ai có thời gian đọc thì cũng vui thôi.
Thản hoặc, gặp một người như thế này: thông minh, giàu ý chí, tự tin đến mức đáng kinh ngạc. Hình như mọi việc trên đời này hắn đều biết, đều hiểu, đều trải qua. Bây giờ, không có gì đáng để hắn ngạc nhiên nữa. Ai nói chuyện, hắn cũng nghe bằng cặp mắt thép lành lạnh; thỉnh thoảng mới chen vào một vài câu rất đắt, có khi đắt đến mức làm lắng cả không khí ồn ã xung quanh. Có ai hỏi ý kiến về một vấn đề gì đó, hắn trả lời bằng một giọng nhát gừng, âm trầm, kèm theo một tiếng chậc lưỡi mà những người có chút tinh ý đều hiểu hắn muốn nói: " Chà, những chuyện vặt vãnh, tao đã làm trước đây vài lần!".
Người ta thường nói đến cặp mắt của một danh thủ thể thao quốc tế từng nổi danh một thời; cặp mắt đã làm cho hàng ngàn cô gái trong cơn cuồng nhiệt sửng sờ không dám bước tới ôm hôn chúc mừng chỉ vì nó lạnh lẽo quá, lạnh đến mức báo chí ví với chất thép làm dao mổ của Thụy Điển. Tôi chưa được nhìn thấy cặp mắt của danh thủ đó, như tôi chưa từng gặp đôi mắt, à quên, cặp mắt nào lạnh hơn cặp mắt hắn!
Lần đầu tiên gặp hắn là ở hội trường 3-Lê Lợi. Hắn mặc áo trắng (câu này không đọc được)...và dây nịt thuộc loại khó kiếm. Những đường nét thanh tú (mấy chữ không đọc được)....mặt hắn: lông mày đen, đậm, gọn như vẽ; sống mũi cao, dài, nhỏ, nhọn, sắc sảo; miệng vừa, môi đỏ cùng nước da công tử cũng không làm tôi chú ý bằng cặp mắt màu vàng nhạt với đôi đồng tử nâu. Một cặp mắt lạnh lẽo, tự tin, trong suốt, không chứa một mẩu cực nhỏ của tâm tư. Đúng hơn, đó là hai cục thép được tô màu được gắn vào hai cái lổ mà ta gọi là hốc mắt. Nếu thỉnh thoảng hắn không chậm rãi liếc nhìn xung quanh thì có khi người ta tưởng như thế thật.
Hắn ngồi ngay ngắn, gác chân chữ ngũ,; hàng ria mép ngạo mạn im phăng phắc. Khi tôi hỏi: "Anh có vẻ thích bỏ áo trong quần?", hắn đáp: "Mỗi người có một sở thích!". Ngoài đôi môi nhếch lên hạ xuống theo một trình tự tiết kiệm nhất để nói câu trả lời, toàn thân hắn vẫn im phăng phắc từ đầu đến chân!
Tôi nghĩ thầm: "Một thằng kiêu; thằng này chắc phải dòng dõi thế phiệt". Quả đúng như vậy thật!
*
Lúc trò chuyện, trước những câu thuộc thì tương lai nói về dự định của bản thân, hắn thường dùng chữ "nếu như..."; nói chính xác hơn, hắn thường có cụm từ: "Nếu như không có gì thay đổi thì...". Đúng là đời hắn gặp nhiều biến thiên, hắn nói vậy!
Khu cư xá này ồn ào như con mừng mẹ đi chợ về; vào đây thì đá cũng mọc lưỡi. Sống được vài hôm hắn có nói chút đỉnh. Sống được vài tháng, hắn nói và cười bằng một nửa người ít nói thường gặp. Bây giờ thì hắn thường. Nhưng chưa bao giờ hắn để lộ tình cảm, bất cứ tình cảm gì với một người nào. Lúc nào hắn cũng ân cần, lịch thiệp nhưng khuôn mặt vẫn không nói lên điều gì để ta đoán biết tâm tư hắn. Hắn cười nhưng cặp mắt không cười; hắn chào nhưng cặp mắt vẫn băng giá. Có lần tôi nói: "Nghề tình báo thích cặp mắt (mấy chữ không đọc được....) vậy?", hắn cười: "...".
Đến đây thì có thể hiểu rằng hắn ít nói? Không! Tôi muốn nói đến cặp mắt thép của hắn, chứ hắn nói và cười như mọi người. Hắn có một kho chuyện và kể khá hay. Nhìn miệng hắn kể, nhìn dáng dấp thanh tú của hắn, mọi người giật mình: "Thật đúng mẫu con nhà văn!". Tôi cũng nghĩ thế: "Đúng mẫu văn chương!".
Té ra hắn dân Toán, lại là chuyên Toán. Hắn học chuyên suốt 3 năm cấp 3. Chưa kịp thi đại học thì vào bộ đội trong một đợt tuyển quân đặc biệt. Trường quân đội đón hắn vào học tiếng Tiệp, hắn cũng vào. Sắp cầm hộ chiếu thì trường bị ghẻ, hắn cũng bị ghẻ, vậy là miễn qua châu Âu. Không được đi xa thì hắn đi gần. Mặc bộ đồ lính, vai một ba lô, mắt một kính cận, hắn lò mò đi khắp Đông Dương. Cho nên nói chuyện, hắn xen vào mấy câu thành ngữ hay của Lào, Miên...là vì vậy. Nghe hắn kể chuyện rồi nhìn vóc dáng của hắn, chả ai muốn tin rằng hắn đã đi nửa vòng xích đạo; ấy vậy nhưng hắn đi thật. Nên bây giờ sức hắn có giảm, lại thêm hồi học Đại học Raddar-Tên lửa, hắn rớt từ dàn radar xuống như trời giáng, hình thù vặn vẹo, mặt mũi vêu vao. Đầu những năm tám mươi đầy khó khăn, ở cư xá chúng tôi nằm giường cứng, hắn phải nằm nệm. Hắn hút thuốc nhưng cũng chỉ tới Sapa, dưới Sapa thì hắn ngồi nhìn. Hắn uống trà cũng gớm.
Về tâm tính thì hắn tự chủ đến mức đáng sợ. Trong tình huống gay go nhất, hắn vẫn điềm đạm, tự tin. Thử hắn cũng vô ích, khêu khích hắn cũng vậy thôi! Có lúc hắn nổi nóng những chuyện nhỏ. Hắn biết nghe, biết nói, nói hay và với kiểu của một chuyên gia hỏi cung lão luyện. Hắn lãng tránh bằng cặp mắt và bằng im lặng. Đã tri âm thì nói chuyện sướng lắm!
Mà sao hắn biết nhiều thế! Chuyện sách vở, chuyện đời, chuyện tàu bay, chuyện chó...Hắn có thể nhảy từ những lĩnh vực xa xôi và bí ẩn của Toán học, Vật lý học... qua chuyện nấu ăn tới việc âm nhạc màu tại sao xuất hiện...mà ngữ lưu vẫn thông suốt. Có thức hắn dậy nửa đêm hắn vẫn kể vanh vách rằng hội họa thế giới lần lượt có các trường phái ấn tượng, dã thú, biểu tượng, lập thể, siêu thực...nghe rối cả tai!
Khi cần hắn mượn bao nhiêu tiền cũng có, nhưng thường thì hắn ít có tiền trong túi, vì hắn tiêu hết. Hắn sống rộng rãi;  gặp ai cũng nói được dăm ba câu; thân với một số, tri âm một vài...Con trai thích hắn vì hắn biết sống; con gái thích hắn vì hắn đẹp trai, tài hoa....(dòng này không đọc được).
Nói chung khó viết tếu về hắn; hắn cười nhưng không có nét hài, hắn nhộn nhưng vẫn đứng đắn. Hắn ăn mặc tinh tươm lắm, áo quần phẳng phiu, chỉnh tề; tóc mượt mà. Nhưng thử nhìn vào rương hòm hắn mà xem: chả hơn gì ổ chuột. Tôi có nói một lần nhưng hắn tỉnh bơ, tôi không nói nữa nhưng ghét lắm!
*
Tưởng rằng chuyện Văn, Toán là bất ngờ, nhưng chưa hết. Sống một thời gian, thì ra hắn vẽ đẹp lắm, nhất là viết chữ mẫu. Một hồi sau, biết thêm hắn đánh bóng chuyền cũng khá. Khi có đội bóng đá, mọi người ngã ngữa ra rằng hắn bắt gôn rất tài và rất liều mạng. Và khi nhìn hắn nhào lộn, những người sành sỏi liền nhận xét rằng hắn là một cao thủ nhu đạo.
Trong lớp, hắn không có đối thủ, ấy vậy mà hắn nhác học đấy!
Cho đến bây giờ, chẳng ai biết được điểm tận cùng của tri thức hắn có, và đó là điều đáng sợ nhất!
*
Cao, gầy, quý phái, uyên bác khoa khọc xã hội và xã hội; uyên thâm khoa học tự nhiên; khôn như quỷ; lãng mạn như nghệ sĩ; tỉnh táo như tình báo...tất cả nấp dưới một khuôn mặt thanh tú với cặp mắt thép, đó là hắn. Hắn chứa tất cả những gì khó dung hòa trong cùng một con người.
*
Hắn ghét tôi; coi thường tôi; chơi với tôi.
PHẠM XUÂN VINH Văn K6-Đại học Tổng hợp Huế (không đề ngày)
***
Ngoài những nhận xét cá nhân không phải nói lại thì cần nói lại cho rõ: -"Hắn học chuyên toán 3 năm cấp 3". Thực ra tôi học xong lớp 8 mới về học lớp chuyên 2 năm.-..."học tiếng Tiệp"- đúng ra là tiếng Nga. Vinh quên mất chuyện tôi đọc thuộc cả cuốn tiểu thuyết Thép đã tôi thế đấy, những đoạn hay tôi đọc luôn bằng tiếng Nga. Không hiểu sao lại nhầm qua...Tiệp!?

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét