LỬA ẤM

Thưở nhỏ, ba đi vắng, mạ ở nhà một mình vất vả vô cùng tận nên làm được gì phụ mạ là làm. Mình là anh của một đàn em.

Thời đó cả làng uống nước sông Kiến Giang. Nhà cách xa sông, hai đứa lớn nhất hai đầu cái đòn gánh có cái thùng ở giữa xuống bến lấy nước. Đầu tiên hai đứa nửa thùng, lớn lên xí, hai phân ba thùng, rồi đầy thùng.

Lớn lên tí nữa thì mình tự gánh hai đầu hai thùng nhưng cũng bắt đầu từ một phần ba thùng nước.

Gánh nước là thước đo sự trưởng thành của anh em mình.

Đến khi gánh được hai thùng đầy. Mình đã lớn.

*

Đến bữa nấu cơm, rất hiếm củi, chủ yếu đun bằng rơm rạ nên mạ bày trong một nồi phải nấu được cả cơm cả cháo. Vì em nhỏ ăn cháo.

Muốn thế thì khi cơm sôi, bắc nghiêng nồi lại, gạt sắn ra một bên (cơm độn sắn nên cho khá nhiều nước) rồi lấy đũa đánh góc có nhiều gạo. Đánh một lúc phải để nghiêng nồi thế mà đun lửa rơm cho đến chín. Phía gạo nhiều sẽ thành cháo.

Bữa mua được con cá trê dành nấu cháo cho em. Muốn một con cá nấu nhiều bữa thì cắt phần đuôi nấu trước, phần còn lại vẫn để con cá vào chậu đậy lại, cá trê vẫn sống như thường. Bữa sau lại cắt khúc kế tiếp (chưa đến ruột). Sau cùng mới là phần đầu. (Vì sợ luộc ra thì anh chị thèm quá lén ăn hết phần em).

*

Cái nghèo, cái đói ngấm vào căn cốt, có nhiều thói quen đến giờ vẫn không bỏ được.

Mình không bao giờ ra quán uống cà phê, ăn sáng.

Buổi sáng ngồi đọc báo, uống trà. Thường thì không ăn, nhưng nếu đêm trước nhậu, sáng ra đói thì lấy cơm nguội ra chiên hoặc nấu thành cháo, ăn với nước mắm.

Thức ăn còn thừa cứ tiếc, không bao giờ đổ, bỏ tủ lạnh. Có thứ không ăn tiếp nữa nhưng chờ hư mới chịu đổ.

Cá, thịt ăn còn xay ra làm ruốc bông. Đôi khi cũng chẳng ăn, lâu quá lại đổ.

Nhà nhất định duy trì bữa cơm, người này bận, người kia nấu, không gọi đồ ăn ngoài. Bếp nhất định phải “đỏ lửa”.

Nói chung, cái thói quen không hề hay nhưng khó bỏ.

Thói quen làm hai đứa con cũng quen luôn. Đi học xa, không ăn ngoài, đi chợ, nấu cơm cho đến khi ra trường. Con sang học sau đại học ở nước ngoài cũng tự nấu ăn, ngày nào mẹ cũng skype hỏi nấu món gì.

*

Bên góc bếp nhà ba mạ ở TP Đồng Hới.

Hồi trước, khi ra Hà Nội, mình vận động ba mạ về sống ở Đồng Hới cho gần các em. Ba mạ vẫn để một góc làm cái bếp củi. Sáng, mạ lui cui đun nước, pha trà, ba đi bộ về thì hai ông bà ngồi uống.

Trưa, chiều, ba nhóm lửa, mạ nấu cơm.

Nói nấu bếp ga cho nhanh, mạ nói nấu bếp củi ngon hơn. Ba nói, nước mạ nấu bếp củi pha trà thơm hơn.

Bọn mình bảo ba mạ bảo thủ.

Nhưng mà…

Có bếp củi, người trong nhà ngồi bên nhau nhiều hơn.

Lửa ấm.

***